Étude métalexicographique de deux dictionnaires berbères : le dictionnaire kabyle-français de Jean-Marie DALLET(1982) et le dictionnaire tamazight-français de Miloud TAIFI(1991).
Loading...
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Université Mouloud Mammeri Tizi-Ouzou
Abstract
Aseknawal amaziɣ d tugrint n tutlayt i d tazrawt tuzzigt d tsemlit tasnudrant, seg umawal n tutlayt tamaziɣt tgellu-d s tesleḍt n wawalen d inumak-ines, tebna ɣef tsemlit n umawal amaziɣ. Asegzawal d aḥric seg tugrint-a, d adlis n temsisɣal i d-yesebganen awalen n tutlayt, s tbadut d usenteq n wawalen, d win yesɛan azal deg uselmed d ulmad n tutlayt tamaziɣt.
Akatay-neɣ yewwi-d ɣef : « tazrawt (métalexicographique) ger sin isegzawalen imaziɣen J.M Dallet taqbaylit-tarfransist (1982), akkud tamaziɣt-tafransist n M.Taifi (1991) ».
Iswi uxeddim-agi, ur d-yewwi ara ɣef userwes ger sin isegzawalen-a maca yewwi-d ɣef tezrawt (métalexicographique) n sin isegzawalen ger snat tentaliyin yemgaraden, i wakken ad n-siweḍ ad n-zer tarrayt n yal asegzawal, dimeskar-is.
Amahil-neɣ yebḍa ɣef kraḍ (3) n yeḥricen :
Deg uḥric amezwaru, ixeddim-neɣ yebna ɣef umezruy useknawal, i wakken ad n-issin amek itedda taɣult-a seg tallit-nni ar ass-a, daɣen i wakken ad n-issin isegzawalen imenza seg tallit n (1844) armi d aseggas i deg d-yeffeɣ usegzawal amenzu taqbaylit-taqbaylit n K. Bouamara (2010).
Aḥric wis sin yebna ɣef tbadut n wawalen igejdanen yerzan taɣult usekknawal d usegzawal i wakken ad nefhem axeddim-a.
Aḥric wis kraḍ, deg-s i nexdem tazrawt (métalexicographique) n sin yisegzawalen n J-M. Dallet taqbaylit-taqbaylit (1982) d win n M.Taifi tamaziɣt-tafransist (1991), ilmend n tesleḍt n tɣesmɣert-nsen d tɣesemẓit-nsen.
Ayen icudden ɣer tɣesemɣert nuffa-d dakken, isegzawalen-agi cerken yiwen usesmel n yiẓuran. Ayen yeɛnan asesmel n yiẓuran n yiwet n tergalt ɣur-s ugur, imi yal awal deg uẓar-agi yesɛa aṭas inumak deg wakken yewɛer ad tesqedceḍ awalen akken seḥḥan MD: aẓar F iɛawed-d 16 iberdan.
Tin ɣur-s, deg tɣesemẓit nsexdem ahil n yisallen nebḍa-t ɣefsin yeḥricen, wid icudden ɣer unamek, d wid ur ncud ara ɣer unamek. Deg isegzawalen-agi tabadut ɣur-s aṭas n tewsatin maca tid yellan s waṭas d tin unamek d tid yebnan ɣer tefyirt.
Imedyaten sɛan azal deg isegzawalen-a acku rennu-n anamek i tbadu, akken i wata.
Tamukrist-neɣ tebna ɣef usteqsi-agi: dacu-t-en-t tulmisin n tɣesemɣert d tɣesemẓit n sin isegzawalen-a, win tafransist- taqbaylit(ameslay n At Mengellat n J.M Dallet (1982) d win tamaziɣt-tafransist (imeslayen n watlas alemmas) n M.Taifi (1991)?.
Sin isegzawalen-a, sɛan assaɣ gar-asen, ɣas akken ur criken ara yiwet n tantala, bnan ɣef yiwet n tudsa d tɣesemɣert d tɣesemzit.
Ha-ta-d turdiwin tigejdanin i d-nsufeɣ deg umahil-neɣ
- ɣas akken imeskaren sxedmen yiwet n tudsa deg tɣesemɣert, awalen icerken snat n tentaliyin taqbaylit d tmaziɣt, yewwi-d ad s3un yiwen uẓar deg sin isegzawalen-a.
- Imi yella umsefhem ger wid yettmeslayen taqbaylit, nezmer ad ini d akken asegzawal n Dallet d imgenses n tentaliyin n teqbaylit.
- Asegzawal n Taifi ɣur-s aṭas n tkenwa, imi yexdem tazrawt ɣef aṭas n tmeslayin (9).
Di taggara, ahil-neɣ yewwi-d ɣef useknawal amaziɣ, nessaram ahil-neɣ ad at-sqedcen inelmaden niḍen, wa ad yili fell-as unadi ɣer zdat imi taɣult-a mazal aṭas uxeddim deg-s.
Description
105 p.; 30 cm.(+CD-Rom)
Keywords
Étude métalexicographique, Dictionnaire berbère, Jean-Marie DALLET, Miloud TAIFI
Citation
Études Linguistiques Amazighs